باب:
الجهاد بإذن
الأبوين.
138. ANA-BABANIN İZNİYLE CİHADA ÇIKMAK
حدثنا
آدم حدثنا
شعبة: حدثنا
حبيب بن أبي
ثابت قال:
سمعت أبا
العباس
الشاعر، وكان
لا يتهم في
حديثه، قال:
سمعت عبد الله
بن عمرو رضي الله
عنهما يقول: جاء
رجل إلى النبي
صلى الله عليه
وسلم فاستأذنه
في الجهاد،
فقال: (أحي
والداك). قال:
نعم، قال: (ففيهما
فجاهد).
[-3004-] Abdullah İbn Amr r.a.'ın şöyle dediği nakledilmiştir: "Birisi
ResuI-i Ekrem Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gelerek cihada katılmak üzere izin
istedi. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona anne ve babasının hayatta olup
olmadıklarını sordu. Adam hayatta olduklarını söyleyince Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: "Öyleyse sen onların uğrunda cihad
et!"
Diğer tahric: Nesâî, Cihâd; Tirmizî, Cihâd
AÇIKLAMA: İmam Buhari burada anne ve babanın müslüman
olup olmaması kaydını zikretmeksizin başlığı mutlak olarak koymuştur. Sevri'nin
görüşü de bu doğrultudadır. Fakat alimlerin çoğunluğuna göre cihad için izin
alınacak anne ve babanın Müslüman olması şarttır. Nebi s.a.v. kişinin anne ve
babasının rızasını kazanmak için çaba göstermesi gerektiğini özellikle
belirtmiştir.
Hadisten Çıkarılan Dersler
1. Anne ve babaya iyi davranmak cihaddan daha üstün ve sevabı
bol bir ameldir. (Ayrıntılı açıklama için bkz. Kitabü'l-edeb, Bab, 2. )
2. Görüşüne başvurulan kişi kendisine danışanlara en güzel yolu
gösterir ve nasihatte bulunur.
3. Dinin emirleri ile yükümlü olan kimselerin Allah'a itaat olan
amellerin en faziletlisi hangisi ise onu öğrenmek ve öğrendiğiyle amel etmek
için çaba göstermesi gerekir. Çünkü Resulullah'a (s.a.v.) soru sormak üzere
gelen bu kişi cihadın faziletini duymuş ve hemen cihada koşmuştur. Fakat bizzat
Hz. Nebi’den (s.a.v.) cihadın faziletini işitinceye kadar da tam anlamıyla ikna
olmamıştır. O Resulullah'a (s.a.v.) gitmiş, cihad için izin istemiş ve kendisi
için cihaddan daha faziletli bir amel öğrenmiştir. Şayet izin istemek için
gittiğinde soru sormasaydı bunu öğrenmesi de mümkün olmazdı.
4. Alimlerin çoğunluğuna göre anne ve babanın izni olmadan
cihada gitmek haramdır. Ancak kendilerinden izin alınacak anne ve babanın
müslüman olmaları şarttır. Çünkü anne ve babaya iyi davranıp onların hizmetinde
bulunmak farz-ı ayn olduğu halde cihad farz-ı kifaye bir görevdir. Fakat cihad
bütün Müslümanlara farz-ı ayn olduğu zaman anne ve babadan izin alma şartı aranmaz.
İbn Hibban'ın Abdullah İbn Amr'dan başka bir yolla naklettiği şu rivayet de bu
görüşü desteklemektedir: "Birisi Resulullah'a (s.a.v.) gelerek en üstün
amelin hangisi olduğunu sordu ve Nebi sallallahu aleyhi ve sellem ile bu adam
arasında şöyle bir konuşma geçti:
- En faziletli am el namazdır.
- Peki sonra hangisidir?
- Cihaddır.
- Benim annem ve babam hala hayattalar.
- Öyleyse ben sana onlara hayırlı bir evlat olmanı ve
kendilerine çok iyi davranmanı emrederim.
- Seni hak ile bize Nebi olarak gönderen Allah'a yemin ederim ki
be annemi ve babamı bırakıp cihada gideceğim.
- Sen daha iyi bilirsin!"
İşte bu rivayette Resulullah sallallahu aleyhi ve selle m söz
konusu kişinin anne ve babasını bırakıp cihada katılmasına müsaade ettiği için
iki rivayet arasını bulmak gerekmiştir. Bunun için de bu rivayetin, cihadın
herkese farz-ı ayn olduğu durumlar hakkında olduğu yorumu yapılmıştır.
Bu konuda dede ile ninenin de aynı kategoride değerlendirilip
değerlendirilmeyeceği konusu tartışmalıdır. Şafiilere göre de de ile nine de
ebeveyn gib: değerlendirilir.
5. Anne ve babanın izni olmaksızın yolculuğa çıkmak haramdır. Bu
hükme şöyle ulaşılmıştır: Normal yolculuğa göre daha faziletli olan cihad için
bile anne ve babanın izni gerektiğine göre mübah olan yolculuklar için izin
gerekeceği daha da açıktır. Bununla birlikte şu açıklamayı da yapmak gerekir:
Farz-ı ayn bir bilgiyi öğrenmek durumunda olduğu gibi yolculuğu farz-ı ayn hale
getiren hallerde izin alma şartı aranmaz. Ancak farz-ı kifaye olan yolculuklar
hakkında görüş ayrılıkları bulunmaktadır.